Yeni Başlayanlar için; ATIKSIZ YAŞAM

Atıksız yaşam ve daha yaygın bir kullanım ile SIFIR ATIK hareketi önümüze koyduğu hedefin zorluğu sebebiyle özellikle bu alanda yeni bir adım atmak isteyenler için oldukça ürkütücü ve motivasyon kırıcı olabiliyor. Fakat düşünülenin aksine bu yaşam tarzı bir anda hiç bir atık çıkarmadan yaşamaya başlamak demek değildir. Bizim için Atıksız Yaşam; ne tükettiğini ve ortaya çıkardığın atıkları tanımak, onları analiz etmek ve aşamalı olarak en aza indirmeye çabalamaktır. Çünkü bugünkü yaşam tarzımız içerisinde “0” atık ile yaşamak ulaşması neredeyse imkansız bir hedef. Bu nedenle atıksız yaşamı, gerçekleştirilen en ufak bir değişimin bile gezegenizimiz için çok kıymetli olduğu bir süreç olarak ele almanın; bu hareketi yorumlamanıza ve uygulayabilmenize büyük katkı sağlayacağını düşünüyoruz. Atıksız yaşam için bizlerle birlikte çabalamak isteyen herkese ilk önerimiz şu olacak; “Atığınızı tanıyın” neler tüketiyorsunuz ve neler atıyorsunuz?

Peki atıklarımızı azaltmaya nasıl başlayabiliriz?

Atıklarımızı gözlemleyip analiz ettik ve şimdi sıra o önemli soruyu sormaya geldi; “Atıklarımızı nasıl azaltacağız?” Atıklarımızı azaltabilmemiz için uygulayabileceğimiz 5R Sıfır Atık yaklaşımından bahsetmeden önce, tüm tüketim süreçlerinizde kendinize hatırlatmanızı önereceğimiz birkaç soru olacak:

Satın alacağım bu ürüne gerçekten ihtiyacım var mı?

İhtiyacım var ise; atık çıkarmadan alabileceğim bir alternatif var mı?

Bu ürünün kullanım ömrü daha uzun bir alternatifi var mı?

Bu soruları bir köşeye not edip, 5R yaklaşımı ile devam edelim. 5R Yaklaşımı, atığı en başta hiç üretmemek ve üretildiğinde de kaynağında azaltmak için uygulayabileceğimiz adımlardan oluşur. Bu adımlar sırasıyla şunlardır:

Reddet

Azalt

Yeniden Kullan

Dönüştür

Çürüt

REDDET

İlk adım olan Reddet ile başlayalım. Bu aşamada amaç ilk olarak reddetme şansımız olan atıkları farkına varmak ve bunlara HAYIR demek. Örnek olarak tek kullanımlık plastikleri (çatal- bıçak, pipet, pet şişe, plastik kaplar), market poşetlerini, dağıtılan broşür ve kartvizitleri verebiliriz.

AZALT

İkinci adım olan Azalt adımından bahsedelim şimdi de. Bu adımda atıklarımızı azaltmaya çabalamalı, bunu yapabilmek için ise satın alma tercihlerimiz ve tüketim alışkanlıklarımızı gözden geçirmeliyiz. Bu süreçte her bir atık türünü ayrı ayrı değerlendirilerek daha verimli bir sonuca ulaşılabilirsiniz.

Hadi plastik atıklar ile başlayalım. Paketli gıdalar, alışveriş poşetleri, kargo ambalajları vb. ile hayatımıza giren bu atıkları şu şekilde azaltmayı deneyebiliriz;

  • Ambalajsız satılan alternatifleri araştırabilir, kendi keseleriniz ve kaplarınız ile alışverişinizi yapabilirsiniz (bakliyat, meyve ve sebze gibi ürünler)
  • Plastik yerine cam, metal ya da kağıt ambalaj kullanan markaları tercih edebiliriz (içecek, yumurta, makarna vb.)
  • Satın alırken plastiksiz ambalaj talep edebilirsiniz (kargo hizmeti, market alışverişi)

Cam atıklarınızı azaltmak için ise; bu ambalajlarla satın aldığınız ürünleri evinizde kullandığınız saklama kapları ile satın almayı deneyerek azaltabilirsiniz (Zeytin, turşu, peynir gibi)

Kağıt atıklarınızı azaltmak için ise şöyle birkaç öneride bulunabiliriz;

  • Dergi, gazete gibi yayınları dijital takip etmeyi deneyebilirsiniz
  • Faturalarınızı e-fatura olarak talep edebilirsiniz
  • Kağıt havlu, peçete gibi tek kullanımlık ürünler yerine yıkayıp yeniden kullanabileceğiniz kumaş alternatifleri deneyebilirsiniz.

Bu adımı uygulamak için yapılabilecekler tabiki bu örneklerle sınırlı değil. Her birimiz kendi yaşam koşullarımız ve alışkanlıklarımız dahilinde Azalt adımını değerlendirmeli mümkün olduğunca atıklarımızı azaltmaya çabalamalıyız.

Reddettik ve azalttık ama hala atıklarımız çıkıyor. İşte tam da bu noktada 5R yaklaşımının çok sevdiğimiz Yeniden Kullan adımını uygulamaya çabalıyoruz.


YENİDEN KULLAN

İleri dönüşüm başlığı altında çokça bahsettiğimiz bu adım; bir malzemeyi / atığı kendi üretim amacıyla ya da farklı işlevsellik kazandırarak yeniden kullanmak ve atık sahalarına gitmesini önlemeyi ifade eder.

Atölyemizde atık kolilerden yaptığımız #secondchance kutuları, atık kumaş parçalarından yaptığımız kurdeleleri bu adıma birer örnek olarak düşünebilirsiniz.

Evsel atıklarımızı düşünürsek; mesela ambalajsız alternatifini bulamadığınız bir ürünü plastik ambalaj yerine cam ambalajda almayı seçip, ürünü kullandıktan sonra bu cam ambalajı saklama kabı, vazo, düzenleyici gibi birçok farklı işlevle uzun yıllar kullanmayı sürdürebilirsiniz.

Özetle; temizlenebilen ve dayanıklı atıkları (karton koli, sprey şişesi, kapaklı bir yoğurt kabı vs.) yeniden kullanmayı değerlendirmek bu adıma kadar eleyemediğiniz atıklar için uygulayabileceğiniz çok önemli bir yöntem.

DÖNÜŞTÜR

Atıklar için son şans: Geri Dönüşüm! Son yıllarda sıklıkla duyduğumuz bu adım; kullanım dışı kalan geri dönüştürülebilir atık malzemelerin çeşitli yöntemler ile ham madde olarak tekrar imalat süreçlerine kazandırılması anlamına gelir. Geri dönüşüm sayesinde cam, kağıt, plastik, tekstil, metal atıklarımız geri kazanılabilir ve bu sayede yeni kaynak tüketimini azaltabiliriz.

Olumlu yanlarının yanı sıra dezavantajları da bulunan Dönüştür adımını; temelde hedefimizin atıklarımızı azaltmak olduğunu aklımızdan çıkarmayıp, son seçenek olarak değerlendirmeyi öneriyoruz.

Dezavantajları neler derseniz;

  • Kaynağında doğru ayrıştırma oranı çok düşük olduğu için aslında toplanan atıklarımızın oldukça düşük bir miktarı gerçekten geri kazanılabiliyor.
  • Geri dönüşüm teknolojileri de enerji kullanımına ihtiyaç duyan bir sistem olduğu için geri kazanım sırasında da yeni kaynak kullanımı söz konusu.

Özetle; dönüşüm aşamasına kadar bizimle gelen atıklarımız var ise; onları en doğru nasıl sınıflandırıp, doğru toplama noktalarına ulaştırabileceğimizi öğrenmeli ve kaynağında doğru ayrıştırma yapmalıyız.

Diğer içeriklerimize göz atmak için